Intro
Ook de oprichters van het Voko hebben nog een uitgebreide reactie gestuurd. Ik plaats ze integraal. Alleen zit in beide nog de aanname dat het plaatsen van de soepkip in de bestellijst opzettelijk heeft plaatsgevonden. Dat is echter een misvatting, blijkbaar heeft iemand bij leverancier ’t Paradijs de soepkip (tegen de afspraken in) in het aanbod geplaatst en is dit zomaar in de bestellijst geplakt.
Reactie Abel
Ik nam tot nu niet de moeite om te reageren op de aanzet tot gesprek over het al of niet opnemen van de kippen van het paradijs in de bestellijst. Dit zijn discussie onderwerpen die je wel een aanzet kan geven bij een bestelronde, maar verder via alv besluitvorming genomen moeten worden. Althans als je het democratisch gehalte van het vk overeind wil houden. Als men vindt dat enkelingen die willen regelen daar de ruimte toe moeten hebben, ook als het om principiële keuzes gaat en dat al gemeengoed is dan is mijn mail te laat. Ik denk dat enkelingen deze week flink over de schreef zijn gegaan.
Hoe kwam de in Friesland geslachte kip op de bestellijst? Wie frommelde haar in het aanbod, waarom de haast, terwijl er geen besluitvorming onder de leden heeft plaats gevonden? Hoe komt het dat het bestelteam dit in de lijst heeft opgenomen? Was er niemand bij het bestelteam die zo alert was en heeft laten weten dat dit niet klopt?
Dat wat betreft de besluitvorming. Laat me even weten of dit gezien moet worden als algemeen aanvaard. Inhoudelijk hebben we tot nu altijd gezegd dat iets wat buiten het gebied is geweest niet meer streek is. Een van de belangrijkste onderwerpen waarvoor het vk bestaat is het ontwikkelen van manieren van werken, waardoor het gesleep, de voedselkilometers te verlagen.
Alle argumenten in de aanzet kunnen weersproken worden. Ga ik nu niet doen, dat komt wel van anderen. Ik wil nog toevoegen dat als je toegeeft aan als je een ei eet dan moet je ook kip willen eten en ‘oh, maar het is zo lekker, wat jammer als we die niet hebben.’ Dan zijn er ten eerste meer producten die toegevoegd kunnen worden en ontneemt het ’t kollektief de kans om zo’n onderwerp tot veranderingskans te laten worden. Ga op zoek hoe het wel anders kan. Zet een groepje op
dat alles op zijn kop zet om gedaan te krijgen dat dit gesleep met levende en met dode dieren niet hoeft. Is hartstikke moeilijk. Wel een mogelijkheid om meer te zijn dan afzet voor producenten.
Reactie Judith
In het stuk worden twee thema’s met elkaar vermengd: of je als Voko ook vlees moet afnemen van de kippen die je eieren hebben gelegd (nummer 1) en of je als Voko moet afwijken van het 25 km-uitgangspunt (nummer 2).
Door het bij elkaar te gooien, lijkt het heel logisch om ook het vlees van de kippen die de eieren gelegd hebben af te nemen. Maar dat zijn echt twee verschillende discussies.
Afgezien van het feit dat elke ei-eter voor zichzelf moet bepalen of hij de bijbehorende kip ook op wil eten, gaat de discussie eigenlijk over: “wijken we af van die 25 km?”
Daar heb ik wel gedachten over. Hieronder een aantal voorbeelden van dingen die we niet doen omdat ze niet aan de spelregels van het Voko voldoen (en ik ben er vast wat vergeten):
- Lokaal graan dat eerst naar de molen in Noord-Brabant of Limburg is geweest voor schonen en eventueel malen (geldt voor graan van het Zonnelied in Zeewolde)
- Fruit dat eerst naar een verdeelcentrum is gegaan, meer dan 50 km verderop, sappen en stroop van dat fruit dat elders versapt en gebotteld is
- Bataten uit Limburg, die verkocht worden bij een lokale teler die er een klantenpakket mee opvulde (voordat ze ook in de streek werden geteeld)
Er is in het verleden wel eens een uitzondering gemaakt op de uitgangspunten, na inhoudelijk overleg binnen het Voko, maar alleen als er een waardevol product, waar simpelweg geen afzetkanaal voor is, verloren dreigde te gaan. In dit geval is dat niet aan de orde, de soepkippen liggen gewoon in de biologische winkels, er is een afzetkanaal voor.
Het is ronduit kwalijk dat de soepkip nu al op de bestellijst staat, zonder dat hier binnen het Voko een inhoudelijke discussie aan vooraf is gegaan. Het Voko moet een verbetering opleveren ten opzicht van het huidige voedselsysteem, daar is het voor opgericht.
Dus: als we afwijken van onze uitgangspunten binnen het Voko, moet er wel echt een taak te vervullen zijn die het huidige voedselsysteem laat liggen en die tot verspilling leidt, of een ernstige inkomensderving voor de boer. En dan nog is het de vraag: is die taak voor het Voko, en zo ja, in welke vorm dan?
In dit geval zijn er een aantal punten, die er eerder op wijzen dat de soepkip niet bij het Voko hoort.
- Die soepkip is niet lokaal te noemen (er komt namelijk gewoon een aantal kippen diepgevroren van de slachterij terug, geen enkele garantie dat die van het Paradijs afkomstig zijn)
- Er wordt geen verspilling tegengegaan, die soepkip ligt namelijk gewoon in de biowinkel
- Is wel onderzocht of het minder voedselkilometers oplevert? Het is heel wel mogelijk dat er juist meer kilometers voor worden gemaakt, omdat distributie via de groothandel in dit geval efficiënter is.
Er is dus nog een hoop uit te zoeken, voordat je echt kunt aantonen dat soepkip via het Voko aanbieden echt een verbetering is ten opzichte van de huidige distributie. Want daar deden we het voor in het Voko: experimenteren met een beter voedselsysteem.
Het is nooit een doel van het Voko geweest om winkels te vervangen met een volledig assortiment. Het idee van het Voedselkollektief is dat van een beweging van positief kritische mensen, die durven experimenteren met “hoe zorgen we dat de wereld er meer uit gaat zien zoals we vinden dat hij er eigenlijk uit zou moeten zien?”. Niet wachten tot de reguliere handel of overheid een verandering in gang zet, maar samen aan de slag!
Om die reden hebben we de uitgangspunten van het Voko vastgelegd. Is er iets niet, dan is de volgende stap niet: afwijken van de uitgangspunten, maar: kijken naar wat er moet gebeuren om het wél binnen die uitgangspunten te laten vallen.
In het geval van de soepkip zou het Voko kunnen onderzoeken of ze een rol kan spelen bij het faciliteren van lokaal slachten van de soepkip. Bijvoorbeeld door vanuit overschotten bij te dragen aan het financieren van een lokale slachterij, of op zoek te gaan naar andere financieringsmogelijkheden. Of kijken wat er bij lokale slachters nodig zou zijn om het bio te maken? Dat zit in het vakje “wat is er voor nodig om dingen lokaler te maken”?
Dit is de lijn waarlangs het Voko zou moeten denken om te kijken of die soepkip ook lokaal kan.
Juist omdat er geen commerciële belangen zijn, geen klanten maar deelnemers, geen loonkosten, niemand hoeft ervan te leven (behalve de boeren, natuurlijk) is er binnen het Voko een enorme vrijheid om 100% principieel te zijn en geen concessies te doen.
Bij het verder ontwikkelen van die korte keten is nog steeds heel veel te onderzoeken; kan er nog meer uit de streek, kan het efficiënter, kunnen we bepaalde producten structureel afnemen, is er behoefte aan acties van producten die bederfelijk zijn, of maar en heel kort seizoen hebben (bijv overrijp fruit verjammen of versappen, of kolen tot zuurkool maken), …..Waar hebben de lokale telers en Voko-deelnemers behoefte aan om de korte keten sterker te maken?
Het Voko en winkels als Nieuw Mos en De Nieuwe Graanschuur delen idealen en hebben allemaal hun functie in het veranderen van de economie.
- De functie van het Voko, is om als pioniersclub 100% principieel zijn te verkennen en praktisch vorm te geven.
- De winkels staan meer in de normale economie en zijn toegankelijk voor iedereen, ook mensen die niet zo voelen voor een club of pionieren, maar wel duurzamer willen consumeren, maar nog een beetje moeten wennen aan wat er ook alweer bij de streek en het seizoen hoort en nog wat los moeten weken van het “altijd alles het hele jaar rond” van de supermarkt.
Winkels kunnen voorzien in de dingen die nog niet 100% aan de voorwaarden van het Voko voldoen. Voko heeft de vrijheid om harde principiële keuzes te maken, zonder dat de organisatie commercieel wankel wordt. En zo wordt het afzetkanaal van kleine biologische boeren in de streek steeds breder en afzet in een korte keten normaler. Hoera voor het ideaal!
Het Voko barst van de beloningen voor deelnemers, zeker in deze volle oogsttijd: aan verse groenten en fruit is er een fantastisch mooi aanbod, voor een prijs en versheid waar geen winkel tegenop kan. Naast de lokale rijkdom en kraakvers is er ook de pret van plannetjes maken en onderzoeken met “wat kan er allemaal nog meer wél”, ondanks scherpe principes. Want dat “het toch niet kan, niet realistisch is”, dat horen we vaak zat. En het klopt niet, kijk maar, we doen het toch?
Als de pioniers naar het midden verschuiven en onnodige compromissen gaan sluiten, stagneert de vooruitgang. En daar was het Voko nou net voor opgericht: we gaan het ánders doen, en uitzoeken hoe dan.
Het is uiteraard aan de ALV om dit soort dingen nog eens te bespreken. Maar ik hoop van harte dat het Voko 100% trouw blijft aan haar uitgangspunten. Wie moet er anders pionieren?